Witam Na Mojej Stronce - Schemat i zdjęcie lokomotywy ET22

ET22 201E
ET22-1149 w Laskowicach Pomorskich
Producent	Pafawag
Lata budowy	1969-1989
Układ osi	Co'Co'
Masa służbowa	120 ton
Długość ze zderzakami	19240 mm
Szerokość	3000 mm
Wysokość	4456 mm
Średnica kół	1250 mm
Liczba silników	6
Typ silników trakcyjnych	EE541 LKa535 (od numeru 500 wzwyż}
Moc ciągła	3000 kW
Moc godzinna	3120 kW
Maksymalna siła pociągowa	42 T
Stosunek przekładni	79:18
Prędkość konstrukcyjna	125 km/h
Nacisk osi na szyny	20 T
System hamulca	Oerlikon
nie posiada sterowania wielokrotnego (z wyjątkiem typu 201Ec)
Multimedia w Wikimedia Commons

ET22-353

Kabina maszynisty ET22

Kabina maszynisty ET22 po modernizacji

Elektrowóz typu 201Eg na kolejach marokańskich

ET22 w barwach PKP Cargo

ET22-413 i ET22-1073 przejeżdżają przez stację Zielona Góra

ET22-509

ET22-668 w Nakle Śląskim

ET22 w Chojnowie

ET22-556 z lawetami wjeżdżająca na Most Gdański

ET22-1022 ciągnąca wagony piętrowe typu Bdhpumn na stacji w Świnoujściu

ET22 (również oznaczenie prywatnych przewoźników 201E; oznaczenie marokańskie E1000; typ 7E, 201E, 201Ec, 201Ee, 201Ef, 201Eg, 201Eh, 201Em i 202E) – normalnotorowa ciężka elektryczna lokomotywa towarowa produkcji polskiej produkowana w latach 1969 – 1989 w zakładach Pafawag we Wrocławiu dla Polskich Kolei Państwowych. Przez polskich maszynistów i miłośników kolei bywa nazywana "bykiem" lub "helmutem".

Spis treści

[ukryj]

Historia i tło historyczne

Szybkie postępy elektryfikacji trakcji PKP i coraz większe potrzeby przewozowe wymusiły potrzebę opracowania nowej lokomotywy. Dotychczas stosowane elektrowozy ET21 dysponowały zbyt małą siłą pociągową jak na ciężkie pociągi towarowe, a stosowanie ich w trakcji podwójnej powodowało braki taborowe. Ogólne założenia konstrukcyjne opracowano w latach 1965 – 1966, a pierwsze prototypy wyprodukowane zostały w Pafawagu w 1969. W początkowych fazach projektowania lokomotywy oznaczono typem 7E, później zmieniono typ wg nowej normy na 201E. W 1971 ruszyła produkcja seryjna. Kolejne serie różniły się zewnętrznie, m.in. układem okien i żaluzji w ścianach bocznych oraz kształtem obudowy reflektorów. Od numeru ET22-1019 zmieniono oznaczenie typu na 201Eh, jednak nie wprowadzono większych zmian. Typ 201Eh zarejestrowano tylko na podstawie telefonicznego zgłoszenia z Pafawagu.

W 1977 zbudowano dwa prototypy (numery fabryczne 201Ec-001 i 201Ec-002; typ 201Ec, później zmieniony na 202E) ze zmodyfikowanym podparciem pudła, gniazdami sterowania wielokrotnego, przystosowaniem do zabudowy sprzęgu samoczynnego i innymi drobnymi usprawnieniami. Początkowo otrzymały one numery taborowe 501 i 502, następnie 701 i 702, a obecnie 1001 i 1002. Jednak mimo posiadania gniazd sterownia wielokrotnego, lokomotywy te nigdy nie pracowały ze sobą. Ich duża moc powodowała palenie się urządzeń elektrycznych w drugiej lokomotywie oraz zrywanie sprzęgów śrubowych. Zostały skreślone z inwentarza i fizycznie zlikwidowane w 2009 roku.

Na podstawie lokomotywy ET22 zaprojektowano i wyprodukowano lokomotywę EP23 (typ 201Ea) z prędkością maksymalną 160 km/h. Lokomotywa ta jednak nie sprawdziła się i została przebudowana na lokomotywę ET22 typu 201E. Wpisana na stan z numerem ET22-121 w miejsce skreślonej innej lokomotywy.

Być może była zaprojektowana jeszcze lokomotywa typu 201Eb jako odmiana EP23, ale brak jest szczegółów na ten temat.

Na bazie ET22 zaprojektowana została również kolejna lokomotywa EP23 (typ 201Ed, później zmieniony na 103E). Projekt tej lokomotywy nie doczekał się realizacji.

Powstały również projekty lokomotyw ET22 typu 201Ee i 201Ef, ale nigdy nie zostały zrealizowane. Brak jest szczegółów na ich temat.

20 lokomotyw wyprodukowano na eksport do Maroka dla Krajowego Urzędu Kolei Marokańskich (ONCF). W stosunku do pierwowzoru są one najbardziej zmodyfikowane ze wszystkich lokomotyw ze względu na specyficzne warunki klimatyczne. M.in. stanowisko maszynisty po lewej stronie, zmienione pantografy. Były też nieco niższe. Otrzymały one oznaczenie typu 201Eg, koleje marokańskie oznaczyły je serią E1000 (numery od E1001 do E1020).

Ogółem wyprodukowano dla PKP 1183 sztuki serii ET22 lokomotyw. W XII 2009r. PKP Cargo posiadało 938 lokomotyw tego typu.

Modernizacja

W 2004 lokomotywę ET22-315 zmodernizowano w Zakładach Naprawczych Lokomotyw Elektrycznych w Gliwicach nadając jej oznaczenie ET22-2000 (typ 201Em). Lokomotywa trafiła do Zakładu taboru w Krakowie a obecnie stacjonuje w Dolnośląskim Zakładzie spółki PKP Cargo we Wrocławiu. 12 września 2007 PKP Cargo podpisało umowę z ZNLE w Gliwicach na modernizację 54 lokomotyw ET22 lecz modernizację wg wersji 201Em zawieszono po oddaniu do eksploatacji lokomotywy nr ET22-2027. Lokomotywy ET22 serii "2000" o numerach od 2028 do 2047 były wykonywane jako tzw. "mała modernizacja" i oznaczona typem 201Ek.

Konstrukcja

W konstrukcji ET22 zastosowano wiele elementów stosowanych w elektrowozach serii EU07 – przede wszystkim silniki trakcyjne, lecz również przetwornicę główną, układ przeniesienia napędu typu Alsthom, przekładnię główną (79:18) oraz prowadzenie zestawów kołowych. Zmieniono natomiast przede wszystkim mocowanie pudła na ramie, w ET22 odbywa się ono nie za pomocą belki bujakowej jak w EU07, w której wózki są sztywno osadzone, lecz za pomocą cięgieł (zawieszenie cięgłowe) z elementami metalowo-gumowymi, co uelastycznia konstrukcję i polepsza właściwości jezdne. Pomimo tych ulepszeń lokomotywy ET22 z powodu długości własnej jak i samych wózków (wózki trójosiowe) źle sprawdzają się w eksploatacji na liniach krętych, gdzie powodują uszkodzenia toru i zestawów kołowych. W toku eksploatacji i kolejnych napraw rewizyjnych lokomotywy te poddawane są rozmaitym modyfikacjom i ulepszeniom. Część egzemplarzy otrzymała sprzęg międzywózkowy i smarowanie obrzeży kół. Dopiero zmiana oparcia pudła na wózkach na sprężyny flexicoil (skrętne) w ET22-2000 (201Em) umożliwia dobrą jazdę przez łuki. Niestety w "małej" modernizacji wg wersji 201Ek opacie pudła na wózku nie podlegało przeróbce.

Dopuszczenie do ruchu w innych krajach

Lokomotywy tej serii zostały w 2007 r. dopuszczone do ruchu na liniach SŽDC i w 2008 r. na liniach ŽSR (Słowacja). W tym celu zostały (do 2008 r. 5 sztuk: 093, 165, 202, 407, 438, 592, 1118) wyposażone w pantograf z wkładką węglową oraz dodatkowo pantografy zostały wymienione na połówkowe^[1]^[2].

Eksploatacja

Elektrowóz ET22 może prowadzić pociągi towarowe o masie 2700 ton z prędkością 80 km/h, natomiast składy o masie do 3150 ton z prędkością 70 km/h. Można też zaprząc ciężki pociąg pasażerski, który przy masie 700 ton może być ciągnięty z maksymalną prędkością konstrukcyjną elektrowozu wynoszącą 125 km/h. Lokomotywa stosowana jest w ruchu towarowym jak i w ruchu pasażerskim, najczęściej na pociągach REGIO, InterRegio oraz na dwu z pięciu pociągów RegioEkspres. Jest obecnie najliczniejszą serią lokomotyw elektrycznych w spółce PKP Cargo. Lokomotywy ET22, które zostały opracowane do ruchu towarowego, często są spotykane podczas prowadzenia pociągów pasażerskich w przypadku braku lokomotyw pasażerskich lub do prowadzenia zbyt ciężkich (długich) składów.

Eksploatacja u prywatnych przewoźników

Spółka PKP Cargo sprzedała znaczną część (często wysłużonych już), mających ponad 30 lat egzemplarzy ET22, które znalazły zatrudnienie u prywatnych przewoźników, w szczególności w firmach; DB Schenker Rail Polska - egzemplarz oznaczony numerem 201E-477 oraz CTLu.^[3] Niektóre lokomotywy prywatnych przewoźników są oznaczone serią 201E.

Ponadto 3 sztuki lokomotyw sprowadzono z Maroka, które wcześniej były wyeksportowane. Lokomotywy te przebudowano z typu 201Eg na typ 201E poprzez m.in. przeniesienie stanowiska maszynisty na prawą stronę, zmiana pantografów itd. Zostały oznaczone serią ET22:

E1003 → ET22-R001
E1018 → ET22-R002
E1020 → ET22-R003

numer	przewoźnik
143, 408, 468, 477, 955, R001, R002, R003, R004, R005	CTL Logistics
277	DB Schenker

Stacjonowanie

numer	zakład spółki
181, 210, 246, 251, 254, 261, 265, 281, 290, 303, 309, 311, 317, 327, 347, 377, 406, 415, 422, 436, 443, 445, 452, 457, 501, 507, 524, 530, 570, 571, 587, 591, 600, 616, 617, 630, 632, 637, 643, 645, 656, 671, 681, 685, 687, 696, 732, 739, 742, 743, 752, 754, 760, 781, 787, 788, 789, 797, 814, 818, 824, 826, 832, 835, 836, 837, 840, 845, 846, 849, 855, 856, 860, 880, 901, 914, 920, 922, 924, 925, 930, 938, 939, 941, 943, 944, 945, 946, 947, 948, 951, 952, 969, 970, 972, 973, 974, 975, 978, 985, 995, 1005, 1018, 1020, 1023, 1026, 1027, 1046, 1048, 1051, 1056, 1088, 1090, 1100, 1106, 1108, 1109, 1110, 1113, 1114, 1119, 1120, 1122, 1125, 1126, 1135, 1144, 1145, 1149, 1155, 1160	CT Gdynia
073, 079, 086, 093, 108, 153, 156, 157, 158, 162, 165, 171, 174, 202, 224, 269, 304, 338, 344, 346, 352, 354, 375, 379, 380, 390, 407, 438, 474, 489, 481, 482, 483, 525, 592, 601, 607, 609, 615, 621, 631, 639, 661, 668, 669, 673, 675, 678, 679, 680, 682, 697, 699, 701, 702, 703, 708, 709, 711, 715, 718, 729, 730, 748, 764, 794, 795, 809, 834, 871, 872, 879, 881, 921, 957, 1000, 1016, 1118, 1128, 1136, 1157, 1172, 1175, 1777, 1181	CT Katowice
012, 063, 099, 102,, 128, 130, 137, 144, 147, 149, 159, 190, 209, 213, 228, 231, 252, 267, 284, 298, 322, 323, 328, 440, 517, 526, 575, 705, 721, 759, 771, 819, 848, 863, 864, 923, 942, 965, 977, 991, 1047, 1050, 1052, 1055, 1057, 1058, 1059, 1061, 1062, 1063, 1065, 1066, 1067, 1068, 1069, 1079, 1080, 1084, 1086, 1112, 1133, 1134, 1138, 1139, 1140, 1141, 1143, 1146, 1147, 1176 1179	CT Lublin
201, 207, 241, 260, 333, 374, 421, 437, 439, 444, 549, 556, 584, 586, 597, 604, 619, 627, 629, 633, 640, 642, 644, 647, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 657, 658, 663, 664, 676, 686, 689, 691, 692, 704, 722, 723, 724, 746, 749, 756, 757, 758, 770, 777, 785, 804, 806, 807, 808, 815, 817, 861, 862, 866, 870, 876, 885, 886, 892, 931, 932, 934, 949, 987, 1028, 1029, 1037, 1040, 1043, 1053, 1054, 1060, 1064, 1111, 1115, 1161	CT Łódź
094, 114, 117, 133, 140, 186, 211, 212, 257, 262, 270, 274, 286, 288, 307, 313, 320, 334, 335, 340, 341, 349, 350, 355, 356, 367, 370, 382, 398, 412, 428, 430, 464, 467, 478, 482, 498, 499, 503, 510, 514, 515, 516, 519, 520, 527, 528, 531, 533, 534, 535, 554, 562, 563, 568, 579, 606, 608, 655, 670, 674, 688, 706, 713, 717, 719, 755, 768, 773, 786, 799, 811, 816, 823, 827, 833, 842, 854, 857, 865, 867, 874, 883, 904, 905, 906, 907, 913, 936, 967, 971, 989, 990, 1021, 1024, 1073, 1097, 1101, 1102, 1105, 1117, 1168	CT Nowy Sącz
135, 163, 173, 191, 195, 196, 198, 199, 206, 214, 216, 218, 219, 220, 227, 239, 244, 245, 247, 258, 271, 277, 294, 295, 306, 312, 316, 324, 325, 331, 332, 343, 345, 348, 361, 362, 386, 387, 388, 393, 394, 397, 404, 418, 423, 429, 433, 451, 490, 497, 500, 505, 508, 512, 521, 536, 543, 547, 559, 561, 576, 577, 581, 582, 583, 585, 593, 594, 603, 610, 624, 626, 641, 707, 710, 716, 731, 737, 741, 750, 751, 761, 767, 776, 790, 793, 801, 813, 829, 838, 844, 858, 859, 877, 887, 894, 902, 916, 917, 956, 962, 988, 999, 1013, 1094, 1095, 1127, 1156, 1162, 1163	CT Poznań
011, 015, 051, 125, 175, 233, 253, 401, 413, 454, 458, 459, 461, 486, 495, 523, 544, 558, 560, 588, 595, 623, 625, 638, 727, 728, 766, 772, 774, 775, 803, 831, 850, 900, 910, 911, 912, 918, 919, 1011, 1015, 1022, 1025, 1030, 1070, 1072, 1074, 1123, 2001, 2002, 2003, 2004, 2008, 2010, 2012, 2014, 2016, 2018, 2022, 2022, 2024, 2026	CT Szczecin
003, 134, 155, 187, 203, 225, 232, 242, 243, 249, 250, 263, 283, 299, 300, 301, 308, 310, 329, 353, 385, 399, 410, 419, 425, 434, 442, 470, 471, 473, 487, 509, 511, 522, 538, 542, 545, 546, 551, 566, 574, 578, 590, 605, 635, 660, 662, 665, 666, 693, 694, 695, 712, 720, 726, 736, 738, 740, 747, 753, 763, 765, 782, 792, 810, 841, 843, 847, 852, 853, 875, 909, 915, 958, 961, 964, 966, 981, 982, 983, 986, 992, 1004, 1006, 1019, 1031, 1033, 1038, 1044, 1045, 1078, 1089, 1116, 1124, 1129, 1130, 1137, 1142, 1153, 1154, 1158, 1159, 1167, 1173, 1174, 2028, 2029, 2030, 2031, 2032, 2033, 2034, 2035, 2036, 2037, 2038, 2039, 2040, 2041, 2042, 2043, 2044, 2045, 2046, 2047	CT Tarnowskie Góry
193, 248, 293, 330, 392, 426, 506, 537, 602, 612, 659, 677, 690, 735, 744, 762, 779, 784, 805, 820, 821, 822, 825, 828, 830, 868, 873, 884, 893, 895, 896, 933, 940, 953, 960, 968, 976, 979, 980, 984, 996, 997, 1007, 1008, 1009, 1010, 1012, 1014, 1036, 1039, 1042, 1081, 1082, 1083, 1085, 1087, 1098, 1103, 1104, 1107, 1121, 1182	CT Warszawa
014, 016, 017, 020, 023, 037, 080, 091, 092, 259, 275, 282, 342, 378, 411, 447, 449, 469, 496, 611, 614, 636, 646, 800, 812, 839, 869, 878, 882, 888, 889, 890, 891, 897, 898, 899, 908, 926, 927, 928, 929, 935, 937, 950, 954, 956, 959, 963, 993, 994, 1003, 1017, 1034, 1035, 1041, 1049, 1075, 1076, 1077, 1091, 1092, 1093, 1096, 1099, 1131, 1132, 1148, 1150, 1151, 1152, 1164, 1165, 1166, 1170, 1171, 1178, 1183, 2000, 2005, 2006, 2007, 2009, 2011, 2013, 2015, 2017, 2019, 2021, 2023, 2025, 2027	CT Wrocław
011, 079, 093, 108, 134, 153, 157, 187, 250, 253, 263, 269, 274, 277, 283, 304, 338, 346, 352, 354, 379, 381, 407, 415, 427, 438, 442, 445, 482, 497, 506, 530, 568, 569, 570, 571, 573, 575, 589, 592, 600, 609, 635, 639, 680, 703, 705, 706, 709, 717, 727, 728, 736, 752, 755, 766, 767, 776, 793, 794, 827, 838, 1012, 1038, 1118, 1121, 1127, 1156, 1172	CT Śląsko-Dąbrowski Zakład Spółki,

Przypisy

↑ Petr Štefek: Polské lokomotivy řady ET22 zahájily provoz na síti SŽDC (cz.). Stránky přátel železnic, maj 2007. [dostęp 2011-01-14].
↑ Świat Kolei 7/2008
↑ Świat Kolei 11/2008

ET22-R003 obecnie używane przez CTL Rail

ET22