EP09 (typ 104E, 104Ea i 104Eb) - normalnotorowa elektryczna lokomotywa pasażerska produkcji polskiej. EP09 jest nazywana dziewiątką (od cyfry) i EPoką (od liter). Skrót EP na PKP oznacza Elektryczna Pasażerska, czyli lokomotywa przeznaczona do ciągnięcia składów pasażerskich z wysoką prędkością.
Lokomotywy EP09 powstawały w Pafawagu we Wrocławiu. Pierwsza lokomotywa tego typu została zbudowana w 1986 roku i otrzymała oznaczenie fabryczne 104E. Lokomotywy te zaprojektowane były do prowadzenia pociągów pasażerskich o masie brutto do 500 ton z prędkością do 160 km/h szczególnie po Centralnej Magistrali Kolejowej (z Warszawy do Katowic i Krakowa), gdzie są dominującym typem taboru trakcyjnego do dziś. Po podniesieniu prędkości szlakowej do 160 km/h na fragmentach linii kolejowej z Warszawy do Poznania EP09 znalazły zastosowanie także przy prowadzeniu pociągów ekspresowych na tej trasie. Lokomotywy serii EP09 można spotkać podczas służby na pociągach spółki PKP InterCity w rejonie Warszawy, Trójmiasta, Górnego Śląska, Krakowa, Szczecina, Poznania, Wrocławia i Bielska-Białej.
Seria EP09 miała mieć rozruch elektroniczny oparty na tyrystorach, ale zastosowano rozruch oporowy. Wśród innych polskich lokomotyw wyróżnia się hamulcem elektrodynamicznym. Dziesięć ostatnich lokomotyw EP09,zostało wyposażone w klimatyzację. Podczas produkcji kolejnych lokomotyw tej serii wprowadzano różne zmiany konstrukcyjne, co powoduje, że praktycznie każda EP09 różni się czymś od pozostałych.
Zbudowano w sumie 47 sztuk tych lokomotyw (pierwotnie planowano produkcję 200 szt.). Pierwsza miała oznaczenie fabryczne 104E, druga 104Ea, a pozostałe 104Eb. Ostatnie dwie lokomotywy (EP09-046 i EP09-047) weszły do służby w 1997 roku. Do dnia dzisiejszego wszystkie lokomotywy są czynne i znajdują się na stanie lokomotywowni Kraków Prokocim (Nr lokomotyw: 001, 002, 003, 005, 007, 008, 013, 014, 031, 045, 046, 047), oraz Warszawa Olszynka Grochowska (pozostałe egzemplarze). Początkowo malowane były na barwy pomarańczowo-brązowe. Od grudnia 2005 do stycznia 2008 roku lokomotywy tej serii przemalowywane były w czerwono-biało-niebieskie barwy właściciela czyli PKP Cargo. W połowie czerwca 2007 PKP Intercity wprowadziło nowy schemat malowania lokomotyw w granatowe barwy z logo PKP Intercity na boku. Malowanie takie zostało zastosowane, aby upodobnić je do wagonów w nowym malowaniu PKP Intercity. Najnowsze malowanie to szaro-niebieskie które weszło na początku 2009 r. Planuje się, pomalowanie wszystkich jednostek. Pierwszą maszyną w tych barwach była EP09-026 z lokomotywowni Warszawa Olszynka Grochowska. Lokomotywy te używane są do prowadzenia pociągów spółki PKP Intercity. W 2004 roku pojawiły się plany modernizacji tych lokomotyw. Obecnie w ZNLE w Gliwicach przeprowadzane są naprawy główne EP09. 2010.11.30. EP09-046 wyjechała na testy po rewizji. Wyjechała przemalowana (dzięki staraniom Stowarzyszenia Miłośników Kolei z Krakowa) w pierwotne barwy - pomarańczowo-brązowe. W 2011 roku rozpoczęła się modernizacja 15 lokomotyw, zmianie ulegnie m.in. pulpit. Wcześniej były także prowadzone mniej zaawansowane modernizacje (zmienione reflektory i pantografy). Wszystkie modernizacje i naprawy głównej odbywają się w zakładach ZNLE Gliwice.
Galeria
-
Lokomotywa EP09-009 w malowaniu PKP Cargo na stacji Zabrze
-
EP09 w najstarszym malowaniu
-
EP09-007 w malowaniu Intercity
-
EP09-010 w malowaniu Intercity
-
EP09 w najnowszym malowaniu
-
EP09 w najnowszym malowaniu Intercity
